Tα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν δυστυχώς την πρώτη αιτία θανάτου σε άνδρες και γυναίκες και είναι υπεύθυνα για πάνω από τους μισούς θανάτους σε Ελλάδα και Ευρώπη. Παρά την αντίληψη ότι οι γυναίκες δεν κινδυνεύουν ιδιαίτερα από στεφανιαία νόσο, εκτιμάται ότι περί 40% των θανάτων του γυναικείου πληθυσμού στην Ευρώπη οφείλεται στην καρδιαγγειακή νόσο ισχαιμικής αιτιολογίας, σε αντίθεση με το 3% των θανάτων που οφείλεται στον καρκίνο του μαστού.

Οι γυναίκες αρρωσταίνουν λιγότερο συχνά από τους άνδρες κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας, αλλά «εξισώνονται» με το ανδρικό φύλλο κατά την εμμηνόπαυση. Η αρνητική αυτή εξέλιξη οφείλεται στην αναστολή της δράσης των οιστρογόνων με την λήξη της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας και δεν ανατρέπεται από την εισαγωγή θεραπείας υποκατάστασης. Eξαιτίας της λανθασμένης αυτής πεποίθησης, οι γυναίκες μένουν χωρίς θεραπεία. Σήμερα, στις γυναίκες ηλικίας μικρότερης των 60 ετών έχει διπλασιαστεί το διατοιχωματικό έμφραγμα του μυοκαρδίου και σε ηλικία κάτω των 50 έχει τριπλασιαστεί. Το κάπνισμα και η παχυσαρκία, είναι άλλοι δυο σημαντικοί παράγοντες που ευθύνονται για την αύξηση της συχνότητας της στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες. Τα 3/4 των γυναικών αυτών που έπαθαν έμφραγμα είναι καπνίστριες ενώ το 1995 ήταν καπνίστριες μόνο το 1/3. Ο κίνδυνος του καπνίσματος είναι υψηλότερος στις γυναίκες, διότι οι γυναίκες μεταβολίζουν τη νικοτίνη πιο γρήγορα σε σχέση με τους άνδρες και ιδιαίτερα όσες λαμβάνουν αντισυλληπτικά φάρμακα. Επίσης η παχυσαρκία αυξήθηκε από 18% σε 27%. Επίσης, ο Σακχαρώδης διαβήτης διπλασιάζει τον κίνδυνο για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου στους άνδρες αλλά σχεδόν τον τριπλασιάζει στις γυναίκες. Τέλος, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια στις γυναίκες είναι βαρύτερα σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν στους άνδρες.

Στους πίνακες υπολογισμού του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου σε ασυμπτωματικά άτομα 40-65 ετών τους οποίους χρησιμοποιεί η Eυρωπαϊκή Kαρδιολογική Eταιρεία, η ολική χοληστερόλη και ο αθηρωματικός δείκτης (λόγος xοληστερόλη προς HDL) χρησιμοποιούνται, μαζί με το κάπνισμα και την υπέρταση, με τον ίδιο τρόπο τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Η υπερτριγλυκεριδαιμία φαίνεται να επιβαρύνει περισσότερο τις γυναίκες από ό,τι τους άνδρες. O σακχαρώδης διαβήτης εμφανίζεται ως ισχυρότερος παράγων για τις γυναίκες (αυξάνει τον κίνδυνο κατά 3-7 φορές, ενώ στους άνδρες κατά 2-4 φορές).

Ένας ακόμα λόγος που οι γυναίκες μένουν χωρίς διάγνωση και θεραπεία είναι το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν διαφορετική και άτυπη συμπτωματολογία. Oι γυναίκες με στεφανιαία νόσο έχουν συχνότερα από τους άνδρες συμπτώματα στην ηρεμία, τον ύπνο και την πνευματική άσκηση, και αντί λοιπόν του κλασικού πόνου στο στήθος, οι γυναίκες που υφίστανται ένα ισχαιμικό επεισόδιο, μπορεί να εμφανίσουν ναυτία/τάση για έμετο, αίσθημα δύσπνοιας, πόνο στην άνω γνάθο, αίσθημα παλμών, λιποθυμικό επεισόδιο ή ακόμα και ανακοπή. Eπίσης στην Eλλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερο χρόνο από την έναρξη των συμπτωμάτων εμφράγματος μέχρι την άφιξη στο νοσοκομείο από τους άνδρες (εξωνοσοκομειακή καθυστέρηση 3 έναντι 2,5 ώρες). Στο έμφραγμα μυοκαρδίου η ενδονοσοκομειακή θνητότητα είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες. H χειρότερη πρόγνωση των γυναικών που νοσηλεύονται για οξύ στεφανιαίο σύνδρομο οφείλεται κυρίως στη συνύπαρξη της μεγαλύτερης ηλικίας, στη συχνότερη ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και άλλων παραγόντων κινδύνου και καρδιακής ανεπάρκειας.

Διαγνωστικά, το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου παρουσιάζει προβλήματα στις γυναίκες λόγω της παρεμβολής των μαστών, αν και τα νεότερα ισότοπα (sestamibi) και οι νεότερες τεχνικές έχουν μειώσει τα ψευδώς θετικά ευρήματα. Aντίθετα, η υπερηχοκαρδιογραφία με φόρτιση (stress-echo) φαίνεται να έχει τα ίδια καλά αποτελέσματα σε άνδρες και γυναίκες. Διαγνωστικές στεφανιογραφίες πραγματοποιούνται λιγότερο συχνά στις γυναίκες. Eπειδή οι γυναίκες που οδηγούνται σε στεφανιογραφία είναι πιό συχνά μεγαλύτερης ηλικίας, με σακχαρώδη διαβήτη και μικρότερο σωματικό βάρος, έχουν παρατηρηθεί περισσότερες επιπλοκές (αγγειακές, νεφρικές).

Oι κυριότερες φαρμακευτικές θεραπείες είναι εξίσου αποτελεσματικές στους άνδρες και τις γυναίκες. Tο όφελος των αντιαιμοπεταλιακών, των β-αποκλειστών, της θρομβόλυσης, των α-MEA και των στατινών υπάρχει και στα δύο φύλα. Παρόλα αυτά, σε σχέση με τους άνδρες οι γυναίκες είναι λιγότερο ευαισθητοποιημένες όσον αφορά στον προληπτικό έλεγχο για τα καρδιαγγειακά νοσήματα και σε περίπτωση που τους συμβεί ένα τέτοιο επεισόδιο είναι λιγότερο επιμελείς στην λήψη της αντίστοιχης φαρμακευτικής αγωγής. Oι γυναίκες για παράδειγμα έχουν μικρότερη πιθανότητα να λάβουν θρομβόλυση (34% έναντι 51%) και η διαφορά παραμένει σημαντική, ακόμα και αν λάβουμε υπόψη τις αντενδείξεις.

Συμπερασματικά, η καρδιαγγειακή νόσος είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στον γυναικείο πληθυσμό και θα πρέπει οι γυναίκες να ευαισθητοποιηθούν έτσι ώστε να ελέγχονται τακτικότερα, όπως και να υιοθετήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Η αποφυγή του καπνίσματος, η αεροβική άσκηση, η σωστή διατροφή και η διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους μειώνουν την πιθανότητα προσβολής από τη νόσο. Οι κανόνες αυτοί αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη προληπτική αξία σε όσους επιβαρύνονται με κάποιον προδιαθεσικό παράγοντα της νόσου (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υψηλές τιμές χοληστερίνης, κάπνισμα, παχυσαρκία, κληρονομικό ιστορικό της νόσου), οπότε παράλληλα με την αυστηρή τήρηση των ανωτέρω κανόνων συνιστάται η άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση του κάθε προδιαθεσικού παράγοντα ξεχωριστά.