Στεφανιογραφια είναι μια διαγνωστική εξέταση με την οποία ο επεμβατικός ιατρός, που είναι συνήθως καρδιολόγος, ελέγχει αν και κατά πόσον οι αρτηρίες που δίνουν αίμα και οξυγόνο στην καρδιά έχουν στενώσεις η αποφράξεις. Τα ευρήματα από την στεφανιογραφία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην περαιτέρω αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου με φαρμακευτική, επεμβατική (αγγειοπλαστική με μπαλόνι και stent), ή χειρουργική (bypass) θεραπεία.

Η στεφανιογραφία γίνεται με παρακέντηση της μηριαίας αρτηρίας στη βουβωνική χώρα, ή της βραχίονας αρτηρίας στην πρόσθια επιφάνεια της κατ' αγκώνα άρθρωσης ή της κερκιδικής αρτηρίας στο ύψος του καρπού. Από το σημείο της παρακέντησης εισάγονται ειδικοί καθετήρες που προωθούνται διαμέσου των αρτηριών (μηριαίας, λαγόνιας, αορτής ή βραχίονας, υποκλείδιας, αορτής) στην αριστερή κοιλία ή την ανιούσα αορτή.

Ειδικός καθετήρας εισάγεται στα στόμια των στεφανιαίων αρτηριών που βρίσκονται στην αρχή της ανιούσας αορτής, και γίνεται έγχυση σκιαγραφικού υλικού σε αυτές διαδοχικά, πάντα υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο.

Στη στεφανιογραφία παρατηρείται η μορφολογία και η ανατομία των στεφανιαίων αρτηριών, διαπιστώνονται τυχόν στενώσεις τους (η σοβαρότητα τους και η τοπογραφική θέση τους) και τυχόν παράπλευρη κυκλοφορία. Ελέγχεται επίσης η βατότητα προηγούμενων στενώσεων που υποβλήθηκαν σε διόρθωση (αορτοστεφανιαίας παράκαμψη ή αγγειοπλαστικής).

Γίνεται τελευταία συζήτηση για την στεφανιογραφία χωρίς καθετήρες, με χορήγηση σκιαγραφικού φαρμάκου από τη φλέβα και απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών σε ειδικούς αξονικούς τομογράφους - αξονική στεφανιογραφία. Η συγκεκριμένη μέθοδος έχει το πλεονέκτημα του ότι έχει λιγότερους κινδύνους από την κλασική στεφανιογραφία, αλλά από την άλλη μεριά, η ποιότητα της απεικόνισης υπολείπεται και αφετέρου δεν επιτρέπει στον αυτό χρόνο θεραπευτική αντιμετώπιση των βλαβών των αγγείων.

Η διαδικασία της στεφανιογραφίας λαμβάνει χώρα στο νοσοκομείο. Συνήθως, γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο την ημέρα της εξέτασης. Σε γενικές γραμμές τα τρόφιμα και τα υγρά απαγορεύονται 6 έως 8 ώρες πριν από την εξέταση. Ο γιατρός ενημερώνει τον ασθενή πριν την εισαγωγή του ποια φάρμακα πρέπει να λάβει κατά την ημέρα της στεφανιογραφίας, ιδιαίτερα εάν παίρνει αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλικά φάρμακα.Εάν έχει σακχαρώδη διαβήτη, χρειάζεται προσαρμογή της δόσης των φαρμάκων. Εάν είναι αλλεργικός ενημερώνει το γιατρό ή και τις νοσοκόμες.

Αν φοράει οδοντοστοιχίες, γυαλιά ή ακουστικά ενημερώνει το γιατρό εάν επιτρέπεται να τα φοράει.

Η έξοδος από το νοσοκομείο γίνεται αυθημερόν όταν η εξέταση είναι απλώς διαγνωστική και γίνεται από το χέρι, αλλά ο ασθενής δεν μπορεί να οδηγήσει.

Η συχνότητα των επιπλοκών εξαρτάται από την εμπειρία των καθετηριαστών, τη σοβαρότητα της στεφανιαίας νόσου (ασταθής στηθάγχη ή οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου) και την έκταση των αποφρακτικών αλλοιώσεων. Οι σπουδαιότερες επιπλοκές της στεφανιογραφίας είναι: θάνατος, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλική εμβολή και περιφερική αγγειακή θρόμβωση. Ο αιφνίδιος θάνατος κατά τη διάρκεια της στεφανιογραφίας σχετίζεται στενά με τη βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου και κυρίως με την παρουσία αποφρακτικής βλάβης στο στέλεχος της αριστερής στεφανιαίας. Οι επιπλοκές από το κεντρικό νευρικό σύστηρα, κυρίως η εγκεφαλική εμβολή, δημιουργούν ημιπληγία ή μόνιμη οφθαλμοπληγία. Εμβολή με αέρα προκαλεί συγχυτική μέχρι κωματώδη κατάσταση, αλλά συνήθως προσωρινού χαρακτήρα. Οι αντιδράσεις σε πυρετογόνες ουσίες και η υπόταση στη χορήγηση νιτρογλυκερίνης είναι προσωρινές. Οι αλλεργικές αντιδράσεις προς την ακτινοσκιαστική ουσία συνήθως έχουν το χαρακτήρα της κνίδωσης και σπάνια τη μορφή της αναφυλακτικής καταπληξίας.

Η στεφανιογραφία θεωρείται ασφαλής μέθοδος. Ο κίνδυνος θανάτου ανέρχεται σε λιγότερο από 0,2% ενώ ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών (εγκεφαλικό επεισόδιο, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή μεγάλη αιμορραγία) είναι μικρότερος από 0,5%. Σε αυξημένο κίνδυνο είναι οι ασθενείς που παρουσιάζουν βλάβη στο στέλεχος της αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας, στένωση και στις τρεις αρτηρίες, σοβαρού βαθμού δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, βαριά στένωση της αορτικής βαλβίδας, καθώς και οι ασθενείς προχωρημένης ηλικίας.

Τέλος, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την αριστερή κοιλιογραφία. Η έγχυση με ειδικό εγχυτή 40-50 mg ακτινοσκιαστικής ουσίας στην αριστερή κοιλία της καρδιάς, με σκοπό τη σκιαγράφηση της στις διάφορες φάσεις του καρδιακού κύκλου -συστολής και διαστολής - αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εκτίμησης της λειτουργίας της σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο. Η αριστερή κοιλιογραφία, με τις πληροφορίες που δίνει, συμπληρώνει την κλινική εικόνα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και τη στεφανιογραφία. Επιτυγχάνεται με τη χρησιμοποίηση ενός ειδικού καθετήρα, του Pigtail, που παρουσιάζει κυρτό το τελικό άκρο του και πολλαπλές οπές. Επιπλοκές της αριστερής κοιλιογραφίας εμφανίζονται εξαιρετικά σπάνια και αναφέρονται εκτός της αλλεργικής αντίδρασης, οι αρρυθμίες, η διάτρηση του τοιχώματος της αριστεράς κοιλίας και η συστηματική εμβολή από θρόμβους.